Catatan Basa Jawa

PARAGRAF

• Alinea inggih menika klumpukanipun ukara-ukara ingkang runtut manunggal ingkang mujudaken wedharan satunggalipun gagasan baku utawa ukara lajer saha ukara panerang.

• Ukara lajer/ baku inggih menika ukara wos ingkang mujudaken underanipun perkara salebetipun paragraf.

• Ukara panerang inggih menika ukara panjlentrehipun ukara baku.

• Jenisipun paragraf tinitik saking panggenanipun ukara baku :

a.      Paragraf deduktif        : Paragraf ingkang ukara bakunipun mapan wonten wiwitaning paragraf.

b.     Paragraf induktif        : Paragraf ingkang ukara bakunipun mapan wonten pungkasaning paragraf.

c.      Paragraf campuran     : Paragraf ingkang ukara bakunipun mapan wonten wiwitan saha pungkasanipun paragraf.

• Ciri-cirinipun Paragraf wonten 4 yakuwi :

a.      Kawiwitan kanthi larikan enggal tinulis radi nonjok mlebet.

b.     Dumadi saking pinten-pinten ukara ingkang manunggal runtut.

c.      Sarta nggadhahi sambung rapet.

d.     Isinipun nggadhahi satunggal gagasan baku.

PAWARTA

• Pawarta inggih menika berita / kabar.

• Sumber-sumberipun pawarta :

Ø  Tv

Ø  Ariwarti

Ø  Radio

Ø  Internet

Ø  Kalawarti

•  Unsur – unsuripun pawarta ingkang becik :

Ø  5 W 1 H

§  What         : Apa kedadeyanipun.

§  When        : Kapan dumadinipun prastawa.

§  Where       : Wonten ing pundi papa kadadeyanipun.

§  Why          : Keneng ngapa/alesanipun.

§  Who          : Sapa ingkang nglakoni/nandang.

§  How          : Kepiye mungguh kadadeyanipun.

Ø  Titikanipun pawarta becik

§  Aktual                   : Paling anyar.

§  Faktual                  : Nyata kadadeyanipun.

§  Obyektif                : Satimbang saha mboten mehak.

§  Narik kawigaten   : Nduweni bobot lan ndudut ati.

TEMBANG MACAPAT

• Tembang Macapat uga tembung jawi alit ingkang mujudaken lagu winengku sastra kang kaiket patokan guru lagu, guru wilangan, uga guru gatra.

• Guru lagu inggih menika tibaning swara ing pungksanipun gatra ugi sinebat dhong-dhing.

• Guru wilangan inggih menika cacahipun wanda saben setunggal gatra.

• Guru gatra inggih menika cacahipun gatra saben satunggal pada.

•  Jinising tembang macapa wonten 11 yakuwi :

1.     Pocung ( 4 gatra, 12u 6a 8i 12a ) watakipun greget rada kendo cocok kanggo cerita kang laras.

2.     Gambuh ( 5 gatra, 7u 10u 12I 8u 8o ) watakipun sumanak sumadulur cocok kanggo menehi mitudhuh pangerten lan ngandhut rasa seneng.

3.     Durma ( 7 gatra, 12a 7i 6a 7a 8a 5 7i ) watakipun sereng, nesu cocok kanggo nyritakake rasa sereng, gregeten, utawa cerita perang.

4.     Pangkur ( 7 gatra, 8a 11i 8u 7a 12u 8a 8i ) watakipun sereng, nesu cocok kanggo ngadhareke pituduh kanthi rada nesu utawa kanggo wiwitan perang.

5.     Mijil ( 6 gatra, 10i 6o 10e 10i 6I 6u ) watakipun prihatin cocok kangg cerita sedih utawa cerita babagan asmara.

6.     Kinanthi ( 6 gatra, 8u 8i 8a 8i 8a 8i ) watakipun rasa seneng, tresna cocok kanggo piwulang sawijining ilmu kang ngandung asmara.

7.     Sinom ( 9 gatra, 8a 8i 8a 8i 7i 8u 7a 8i 12a ) watakipun canthas, trengginas cocok kanggo kaandharake petuah.

8.     Maskumambang ( 4 gatra, 12i 6a 8I 8a ) watakipun nelangsa, ngeres-ngeresi cocok kanggo carita nrenyuhake.

9.     Dhandhanggula ( 10 gatra, 10i 10a 8e 7u 9i 7a 6u 8a 12i 7a ) watakipun ngresekake, kepranan, luwes cocok kanggo nggambarake apa wae.

10.  Asmaradana ( 7 gatra, 8i 8a 8e/o 8a 8a 8u 8a ) watakipun sedih prihatin sajroning asmara cocok kanggo cerita kang ngemu rasa sedih lan ngandung rasa asmara.

11.  Megatruh ( 5 gatra, 12u 8i 8u 8i 8o ) watakipun trenyuh, mesakake cocok kanggo cerita kang ngandung rasa sugih memelas.